Томок огриги – сабаблари, уй шароитида даволаса буладими, даволаш

Содержание

1. Гижжалардан қандай қутулиш мумкин?
2. Кулок оғриши сабаблари
3. Гижжа тарқалишининг асосий механизмлари
4. Дифференциал ташхис
5. Қандай белгиларга кўра гижжа мавжудлигини аниқлаш мумкин?
6. Томок огригини даволаш
7. Паразитлар турига қараб гижжалар белгилари
8. Ҳомиладорлик даврида томок оғриб қолса нима қилиш керак?
9. Боларларда томок оғриса нима қилиш керак?
10. Организмда гижжа борлигини билиш учун қандай синовдан ўтиш керак?

Гижжалардан қандай қутулиш мумкин?

Ўзингизни ҳимоя қилиш учун сиз гижжалар тухуми қандай тарқалиши ва юқишининг 4 усулини билишингиз керак:

• Тупроқ ва сув орқали— геогелминтоз. Улар қум, тупроқ ва сувда ривожланади, сўнгра инсон танасига киради ва у йерда тухум қўя бошлайди. Сўнгра гижжа тухумлари нажас билан ташқи муҳитга ажралиб чиқади ва янги инсонни касаллаш учун ўз вақтини кутади. Яхши ювилмаган мева ва сабзавотларни истеъмол қилиш, ифлос қўллар, таомга чанг тушиши инсонга геогелминтлар юқишига олиб келиши мумкин. Паразитларнинг айрим тухумлари инсон организмига оёқ ва товон териси орқали киради.
• Тўғридан-тўғри алоқа орқали. Уй ҳайвонлари ва одамлардаги гижжалар қўллар, ўйин давомида, қўшма фаолият орқали юқади.
• Зарарланган ҳайвонот манбаларидан олинган озиқ-овқат маҳсулотларидан фойдаланиш — биогелминтоз. Хом ва ёмон ишлов берилган гўштни истеъмол қилиш (шашлик, чўчқа гўшти, гўшт консервалари, уй шароитида овланган ва тайёрланган ҳайвонлар) ва балиқ (суши, қуритилган балиқ, балиқ консервалари) потенциал хавфлидир. Ичак инфекцияси ва биогелминтлар билан касалланиш еҳтимоли мавжуд.
• Ҳашарот чақиши билан. Бундай юқиш кам учрайди. Бунга ичак миази, кантариаз ва сколекияз киради. Шунингдек, гижжа тухумлари ва ҳашаротларнинг личинкаларини адаштирмаслик керак, ҳашаротлар ҳам шунингдек ҳайвонлар ва инсон терисининг тагига личинка қўяди (масалан, гадфлй ларва).

Одамларда турли хил гижжалар билан касалланганда юзага келадиган аломатлар фарқ қилади. Паразит инфекциянинг давомийлиги ва кучини, беморнинг инфекциядан олдинги ҳолатини ҳисобга олиш керак. Қуйидаги жадвалда одамларда гижжалар тури мавжудлигига қараб асосий белгилари таҳлил қилинади.

Паразит тури (касаллик) Юқиш йўли Аломатлари Аломатлар пайдо бўлиш вақти Острица (ентеробиоз) Ўсимлик маҳсулотлари истеъмоли орқали. Орқа чиқарув тешиги атрофида кечки қичишиш, нажасда паразитлар мавжудлиги, киндик соҳасида кескин, қисқа муддатли оғриқлар. Юқганидан 2-3 кун ўтиб Қилбош гижжа (трихоцефалёз) Антисанитария шароитларида тайёрланган озиқ-овқатлар орқали. Аломатлар фақат жиддий зарарланганликда сезилади: ич кетиши, қориндаги оғриқлар, иштаҳанинг бузилиши, аппендикснинг яллиғланиши. Болалар ўсишдан тўхтаб қолиши, тўғри ичак тушиб қолиши мумкин. Бир неча ҳафта Кенг тасмасимон (дифиллоботриоз) Зарарланган балиқни йейиш. Ушбу паразит бемор ичида 25 йилгача яшаши мумкин. Ичакнинг механик жароҳатлари, авитаминоз, ичак ўтказмаслиги, организмнинг интоксикацияси, аллергия. Бир неча ҳафта Юмалоқ чувалчанг (анкилостомидоз) Зарарланган тупроқда ялангоёқ юрганда. Паразит кирган соҳада қичишиш, шиш ва қизариш. Йўтал, балғам ажралиши, бронхлар ва ўпка шикастланиши . Ҳолсизлик, бош айланиши. Аёлларда ҳайз сикли бузилади. Еркакларда – импотенция. Бир неча кун Аскарида (аскаридоз) Ўсимлик маҳсулотлари истеъмоли орқали. Ичаклардаги оғриқ, перитонит, бронхит, пневмония, жигар, меъда ости бези касалликлари. Ошқозон-ичак трактидан қизилўнгач ёки нафас йўлларига ўтиб, бўғилишга сабаб бўлиши мумкин. 3 ой атрофида Трихинелла (Трихинеллёз) Яхши ишлов берилмаган гўшт орқали. Кўнгил айниши, жиғилдон қайнаши, ич кетиши. 2 кун Фасциола (фасциоллез) Ўсимликлар ва сув. Иситма, қуруқ йўтал, иштаҳанинг пасайиши, қориндаги оғриқлар. 2-4 ҳафта

Мустақил даволанишни бошлаш тавсия етилмайди. Мамлакатимизда 60 га яқин гижжа турлари кенг тарқалган ва уларнинг ҳар бири учун тегишли дориларни танлаш керак. Одатда шифокорлар гелминтларнинг турига қараб 10 турдаги дори ва уларнинг аналогларини қўллашади. Ушбу дорилар беморнинг танасига йенгил детоксикация қилиш хусусиятига ега.

Асосий дори (таъсир қилувчи модда) Чиқарилиш шакли Аналоги Чиқарилиш шакли Пиперазин (Пиперазин адипат) Таблетка Пиперазин-Дарница Ичиш учун еритма [болалар учун], таблеткалар Пирантел Ичиш учун суспензия, қобиқ билан ўралган таблетка (1) Гелминтокс,(2) Комбантрин,(3) Немоцид (1) Ичиш учун суспензия, қобиқ билан ўралган таблетка.(2) Ичиш учун суспензия, қобиқ билан ўралган таблетка.(3) Ичиш учун суспензия, қобиқ билан ўралган таблетка. Мебендазол Таблетка, суспензия, болалар сиропи Вермокс, Вермакар, Мебекс, Веро-Мебендазол, Термокс, Вормин Таблетка, Суспензия, Болалар сиропи Албендазол Таблетка Немозол, Гелмодол-ВМ, Вормил Таблетка, Суспензия, Болалар сиропи Левамизол Таблетка Декарис Таблетка Карбендацим Таблетка Медамин Таблетка

Шу сабабли, дори-дармонларни қўллаш, барча таҳлиллар амалга оширилганда ва паразитлар тури аниқланганда бошланиши керак. Гижжа тухумларига таъсир қилувчи баъзи дорилар катта гижжаларга таъсир қилмайди ва аксинча. Шунинг учун, мустақил даволаш билан шуғулланганда, дори воситаси кўрсатмаларини диққат билан ўқиб чиқинг.

Одатда гелминтик касалланишларда 2-3 марта такрорий даволаниш курси тайинланади. Бунинг сабаби инфекцияни қайталаниш еҳтимоли юқорилигидир.Гижжага қарши дорилар→

Кулок оғриши сабаблари

Томок оғришига кўпинча заифлашган иммунитет фонида ривожланаётган касалликлар ҳамроҳ бўлади. Иммунитетнинг заифлашуви сабабларига ортиқча чарчаш, рационал озиқланмаслик, гиповитаминоз, гормонал терапия, ўсимталар кимётерапияси, баъзи сурункали касалликлар (қандли диабет) ва ОИВ кириши мумкин.

Агар томок огриги кучли бўлса ва ютунганда оғриқ юзага келса, сизда шамоллаш ёки ЎРВИ ривожланаётган бўлиши мумкин. Ушбу умумий патологиялар кўпинча томок шиллиқ пардаларида ўткир яллиғланиш жараёнининг ривожланиши билан бирга келади. Шамоллаш учун қуйидаги умумий белгилар мавжуд:

• Тана ҳароратининг 38,5 °C гача кўтарилиши (одатда бурун-ҳалқумда ноқулайлик пайдо бўлганидан 2-3 кун ўтиб);
• Кўз ёшланиши;
• Бурун битишива бурундан ажралмалар ажралиши (тўмов);
• Йўтал;
• Ўртача кучлиликдаги бош огриги;
• Мушак огриги (ҳар доим ҳам емас).

ЎРВИ (шунингдек грипп) учун ўзига хос аломатлар:

• Умумий ҳолсизлик;
• Умумий заифлик;
• Суяклардаги қақшаш;
• Мушаклардаги оғриқ;
• Тана ҳароратининг 38,5 ° C дан ошиши (касалликнинг биринчи кунидан).

Кўпинча томок огриги сурункали инфекциялар ўчоғи мавжудлиги, айниқса синусларда (синусларнинг яллиғланиш касалликлари, гайморит) билан боғлиқ. Инфекция ўчоғидан патоген микроорганизмлар томокқа кириб, яллиғланишни келтириб чиқаради. Томокдаги оғриққа яна мавсумий ёки йил бўйи учрайдиган аллергик реакциялар сабаб бўлиши мумкин. Бундай ҳолларда хавф омили — нафас йўлларига аллергенлар киришидир (чанг, уйдаги чанг ва ҳоказо).

Томокдаги оғриқдан кўпинча чекувчилар азият чекишади. Тамакини ёниш маҳсулотларини ютиш (шу жумладан, пассив чекишда ҳам) шиллиқ қаватни таъсирлантиради.

Жиддий хавф омилига касб–ҳунархавфи ҳам киради. Касаллик кичик механик зарралар ва токсик кимёвий бирикмалар билан ифлосланган ҳавони доимо ютиш натижасида ҳам ривожланиши мумкин. Томок шунингдек инфекционмононуклёз билан зарарланиши мумкин. Бундай вирус етиологияли касалликда терида тошмалар, спленомегалия (талоқнинг кенгайиши), бўйин ва қўлтиқ ости лимфа тугунлари катталашиши кузатилади.

Томок огригининг мумкин бўлган сабабларидан бири Б12 витамини танқислиги анемияси фонида ҳалқум шиллиқ қаватининг атрофиясидир.

Кулоклардаги оғриқнинг сабаблари шартли равишда учта турга бўлинади: соғлом одамда оғриқли ҳислар; ешитиш аъзоси касалликлари туфайли кулоклардаги оғриқ; кулок огриги билан намоён бўлган бошқа аъзо касалликлари.

Ҳар бир турни ва ҳар бир алоҳида ҳолатда кулок огригини қандай даволаш мумкинлигини кўриб чиқамиз.

Ешитиш аъзосида нохуш ҳислар бутунлай соғлом одамда пайдо бўлиши мумкин ва бунга бир қанча сабаблар бор (баъзилари батафсилроқ келтирилади):

• Кучли шамол ва совуққа нисбатан сезгирлик. Узоқ вақт давомида шамолда қолиш туфайли кулокда гематома пайдо бўлиши мумкин, бу бир неча кун ичида ўтиб кетади. Мазкур ҳолатда ҳеч қандай қўшимча чоралар кўриш керак емас;
• Кулокқа сув кириши;
• Олтингугуртли тиқин мавжудлиги;
• Механик жароҳатлар (агар оғриқдан ташқари, кулок қонаши кузатилса, дарҳол шифокорга мурожаат қилинг);
• Акустик жароҳатлар. Ешитиш аъзосига баланд овозли товушлар узоқ вақт таъсир қилишида, масалан, рок-консертда, шовқинли ишлаб чиқаришда ёки кулокчинларни узоқ вақт давомида қўллашда пайдо бўлади. Одатда шовқин манбаи бартараф қилинганда, оғриқ тўхтайди. Агар шовқин иш жой билан боғлиқ бўлса ва уни бартараф етишнинг иложи бўлмаса, махсус кулок тиқинларидан фойдаланиш керак;
• Баротравмалар. Атмосфера босимининг ўзгаришида намоён бўлади, кўпинча самолётда учиш ёки сувга шўнғиш пайтида содир бўлади. Самолётда кулоклар битиб қолса, кўпроқ еснаш, «ютиниш» ҳаракатларини амалга ошириш ва бирон нарса чайнаш керак, шунда кулок «битиши» тезда ўтиб кетади;
• Кулокқа ёт жисм кириши.

Гижжа тарқалишининг асосий механизмлари

Тупроқ, қум ва бошқа турдаги замин гижжа тухумлари учун енг хос яшаш муҳитидир. Мевали ўсимликлар доимо йер билан алоқа қилади. Кўкатлар, мева ва сабзавотлар териб олиниш жараёнида ишчилар қўллари, сабзавот дўконларининг чангли расталари, юк ташиш транспортлари билан алоқа қилади. Бундай ҳолларда паразит тухумлари билан маҳсулотни зарарланиши еҳтимоли жуда юқори бўлади. Шунинг учун, ўсимлик маҳсулотларни оқар сув остида яхшилаб ювиш, кейин қайноқ сув билан ювиш керак.

Айниқса уй ҳайвонлари аввал кўчада юриб, кейин уйга кирадиган қишлоқ шароитида ҳушёр бўлиш керак. Бир кеча сайрдан кейин мушук ёки ит уйга қанча расволик киритиш мумкинлигини тасаввур қилиш қийин емас. Чивинлар ва сувараклар ҳам гелминт тухумларини ташувчилардир. Озиқ-овқат маҳсулотига ўтириб, ҳашаротлар сизнинг овқатингизни зарарлаши мумкин.

• Одамдан одамга. Паразит юқишининг бу механизми юқори самарадорликка ега. Мисол учун, острицалар кечки пайт анус атрофида тухум қўяди. Бола уйқу ҳолатида, тухум қўйилган жойни қаший бошлайди, чунки бу йерда қичиш бошланади. Минглаб тухумлар кийимга, тўшакка, ерталаб еса бола юз-қўлини ювгунига қадар тегинган барча нарсага тушади, масалан ешик дастасига. Натижада, бутун оила инфекция таҳдидига дучор бўлади.
• Сув билан алоқа қилиш. Очиқ сув ҳавзаларида кўплаб гижжалар мавжуд. Чўмилиш ва тасодифан сувни ютиб юбориш зарарланиш еҳтимолини туғдиради.

Болаларга гижжа юқиши еҳтимоли катталарга қараганда анча юқори. Бунинг сабаби болалар танаси яхши ҳимояланмаганлиги (ҳимоя механизмлари шаклланиш босқичида бўлади) ва боланинг ташқи муҳит билан алоқа қилишда фаол иштирок етиши. Ота-оналар фарзандларини шахсий гигиена қоидаларига ўргатиш учун анча ҳаракат қилишлари керак.

Кўп турдаги гижжалар тананинг ичида яшайди, фақат у йерда тухум қўяди ва маълум бир муддатдан сўнг улар нобуд бўлади. Мисол учун, острицалар 6-8 ҳафта, аскаридалар 1 йилгача яшайди. Танадаги паразитлар сони ташқаридан янги тухум тушиши билан ортиб бораверади. Даволаш қуртлардан тезроқ қутулиш ва ичакларда тухум қўйишни тўхтатиш имконини беради.

Дифференциал ташхис

Агар томок оғриётган бўлса ва қулоқда ҳам зеилса, аломатлар пайдо бўлиши қуйидаги касалликлар билан бўглиқ бўлиши мумкин:

• Отит. Ўрта қулоқнинг яллиғланишида иситма, умумий заифлик ва иштаҳанинг пасайиши кузатилади. Оғриқ кечқурун кучайиш хусусиятига ега.
• Ўткир фарингит. Ҳалқумнинг яллиғланишида томокда ёт жисмнинг мавжудлиги ҳисси, томокнинг «қирилиши» ва қуруқ йўтал кузатилади. Фаренгит кўпинча ЎРВИ билан бирга учрайди.
• Ангина (Тонзиллит). Ушбу патологияга оғиз-ҳалқум ва бодомсимон безлар шиллиқ пардалари яллиғланиши билан тавсифланади. Ангинада юқори даражадаги иситма, мушаклардаги оғриқ, ваража қилиш ва кўпинча йиринглаш жараёни натижасида ўгиздан ёқимсиз ҳид келиши кузатилади.
• Дифтерия. Ушбу касаллик бодомсимон безларнинг қизариши, уларда ўзига хос парда ҳосил бўлиши, организмнинг умумий интоксикацияси ва лимфаденит билан характерланади. Агар бола томок оғирғидан шикоят қилса ва ва унинг лимфа тугунлари катталашган бўлса, зудлик билан шифокор чақирилиши керак. Дифтерия ҳаётга таҳдид соладиган касалликлар.
• Бошқа юқумли касалликлар — болаларга хос касалликлар. Улар орасида скарлатина, сувчечаква қизамиқ мавжуд.

Муҳим: Агар томок кучли оғриётган бўлса ва овоз бўгилиши кузатилса, бунинг сабаби фарингит, ларингит ва ангина туфайли яллиғланиш жараёни овоз аппаратига таъсир қилиганлиги бўлиши мумкин. Шу билан бирга, овоз бўгилиши овоз бойламларининг зўриқиши (қичқириш ёки баланд овозда ашула айтиш) натижасида юзага келиши мумкин; одатда бундай ҳолатда умумий саломатликнинг ёмонлашуви кузатилмайди.

Томоғи томок бир томондан оғриса, сабаблари қуйидагича бўлиши мумкин:

• Шиллиқ қаватдаги шикастланиш ёки ёт жисмнинг мавжудлиги (масалан, балиқ қилтиғи);
• Ўткир фарингит (касалликнинг дастлабки босқичда оғриқ фақат ўнг ёки чап тарафда қайд етилади);
• Ретрофарингеал абсесс (чекланган йирингли яллиғланиш);
• Бодомсимон безнинг яллиғланиш (ўткир тонзиллит);
• Глоссофарингеал асаб невралгияси;
• Инфекциянинг ўчоғи ва яллиғланиш билан боғлиқ тиш ва периодонтал тўқималарнинг патологияси;
• Хилгер синдроми (ташқи уйқу артерияси периферик шохларининг кенгайиши).

Болаларда бир томонлама томок оғриши тиш чиқиш жараёни сабабли бўлиши мумкин. Катталардаги бу белги «ақл тишлари» (яъни, учинчи молярлар) нинг қийин чиқиши фонида қайд қилиниши мумкин.

Агар томок оғриса ва иситма бўлмаса, қуйидаги патологиялар мавжудлиги еҳтимоли бор:

• Шиллиқ қаватининг шикастланиши (қатти ёки ўткир қиррали нарсани ютиш);
• Овоз бойламларининг зўриқиши, шунингдек, ҳалқум ва ҳиқилдоқ мускуллари;
• Глоссофарингеал асаб невралгияси;
• Гастроезофагинал рефлукс, яъни, ошқозон кислотасининг қизилўнгачга чиқарилиши;
• Ўсмалар ривожланиши (онкология);
• Қалқонсимон без патологияси;
• Иценко-Кушинга синдроми (буйрак усти безлари гиперфункцияси);
• Умуртқанинг бўйин қисми остеохондрози;
• Қизилўнгач веналарининг варикоз кенгайиши.

Томок огриги ривожланаётган миокард инфаркти ёки стенокардия хуружи аломатларидан бири бўлиши мумкин!

Қандай белгиларга кўра гижжа мавжудлигини аниқлаш мумкин?

Инсонларда гижжа пайдо бўлишининг аломатлари аниқ ва яширинган бўлади. Аниқ белгиларга «сабабсиз» вазн йўқотиш, тери рангининг очлиги (тери анемияси), сурункали чарчаш, анал тешиги атрофидаги кечки қичишиш мисол бўла олади. Ушбу аломатлар ҳаммага яхши маълум ва зарарланганликни кўрсатади.

Бир қатор ҳолларда гижжа юқиши оқибатдиа ички аъзолар касалликлари кучайиши, илгари намоён бўлмаган касалликларнинг пайдо бўлиши кузатилади. Бу яширин аломатлар ҳисобланади. Киши турли хил касалликларни даволашга киришади, аммо асосий сабабга еътибор бермайди. Даволаш еса натижасиз бўлади. Бундай ҳолатларга мисоллар:

• Юқумли касалликлар иммунитет даражасининг пасайиши натижасида юзага келади. Паразитлар инсон танасида кўп миқдорда озиқа моддаларини истеъмол қилади, токсик моддалар чиқаради. Бундай ҳолатлар беморнинг иммунитетини сезиларли даражада камайтиради. Сурункали касалликларнинг кучайиши, бурун-ҳалқумда турли хил яллиғланиш жараёнлари бошланиши мумкин. Гайморитёки стоматитни стандарт усулда даволаш самарасиз бўлиши қайд қилинади. Касалликларнинг асосий сабабини бартараф қилиш муҳимдир. Қизлар ва аёлларда бачадон танасининг яллиғланиш жараёнлари, вулвовагинит, вагинозлар бошланиши мумкин. Халқ удумлари таъкидлайди: агар киши тушида тишини ғижирлаца ёки хуррак оца, уни гижжалардан даволаш керак. Аммо бу маълумот тиббиёт фанлари томонидан тасдиқланмаган.
• Тананинг умумий заҳарланишидан келиб чиққан ҳолсизлик.Кишида гижжалар қанча кўп бўлса, улар шунчалик кўп зарарли моддалар ишлаб чиқаради. Бу катталар ва болалар саломатлиги ва асаб тизимига салбий таъсир қилади. Бунга мисол, бош оғриғи, бош айланиши, бўғимлардаги оғриқ. Кўнгил айнишини йенгиб ўтиб, одам оғриқ қолдирувчи дори ичади, аммо оғриқ қисқа вақт ичида яна қайтади: чунки касалликнинг сабабига еътибор берилмаяпти. Болаларда асаб тизимидаги фаолиятнинг бузилиши безовталик, бефарқлик, агрессия билан бирга кечади. Фарзандингиз ёмон ёца, тушида гапирса, қўрқинчли тушлар кўрса, фанларни ўзлаштириши тушиб кеца, демак, гелминтознинг олдини олиш вақти келибди.
• Аллергик реакциялар, тери патологияси.Гижжаларнинг ҳаётий фаолияти маҳсулотлари аллергенлар сифатида қабул қилинади. Тери реакциялари (тошма, қичима, доначалар, терининг қуруқлашиши) — бу аллергия бошланиши билан юзага келиши мумкин бўлган енг минимал аломатлар. Тананинг бошқа умумий реакциялари бошланиши мумкин: астма, ринит, йўталнинг кучайиши. Баъзида гижжаларни юқтириш сочларнинг тўкилишигава мўрт бўлишига, товондаги терининг ёрилишига, тирноқларнинг қаватлашишига олиб келади.
• Ошқозон-ичак бузилишлари.Зарарланганлик жиддийлигига қараб аломатлар бузилишларнинг йенгил ва оғир шаклларида кечиши мумкин. Бироз кўнгил айниши ва ич кетишдантортиб, сурункали метеоризм, қабзият (ич қотиши), қайт қилиш, қовурға ости ва киндик атрофидаги оғриқларга қадар. Тўқималардаги гижжалар ичак паразитлари каби овқат ҳазм қилиш тизимига таъсир қилмайди.

Томок огригини даволаш

Томок огригини кўпинча уй шароитида даволаса ҳам бўлади. Даволашни бошлашдан аввал шифокор билан маслаҳатлашингиз керак. Аввало, туман терапевтига ташриф буюринг. Отоларинголог, стоматолог ёки бошқа мутахассисларнинг қўшимча консултацияси талаб қилиниши мумкин.

Агар томок яллиғланиши шамоллаш ёки грипп фонида ривожланган бўлса, томокни чайқайш учун мойчечак, маврак (шалфей) дамламалари, сода, оддий туз ёки денгиз тузи, водород пероксид (1 стакан сувга 1 чой қошиқ 3% еритмаси) дан фойдаланиш тавсия етилади. Яхши даволаш таъсирига саримсоқ дамламаси (200мл қайноқ сувга 3 бош саримсоқ) ҳам ега.

Томокдаги оғриқ жуда кучли бўлса, ютиниб ҳам бўлмаса ёки нафас қисилиши кузатилса тез ёрдам чақирилиши керак.

Паразитлар турига қараб гижжалар белгилари

Гижжа паразитлари донор танасининг қай соҳасида фаоллигига қараб икки тоифага бўлинган.

• Гастроинтестинал— меъда-ичак тизимнинг турли бўлинмаларида яшовчи гижжалар. Ичак паразитларининг 100 га яқин тури ва ичакнинг ҳар бир қисми учун ўнлаб тур мавжуд. Ингичка ичакда аскаридлар, антилостлар, кенг тасмалилар ва бошқа уларнинг «қариндошлар»и яшайди. Ингичка ичак кичик тасмали острицалар ва бошқалар билан «яшаш жойини бўлишади». Тиббий адабиётда бир киши турли хил паразит турлари билан бир вақтнинг ўзида зарарланганлиги ҳоллари ҳам баён қилинган.
• Тўқималар — гижжалар аъзоларда, тўқималарда ва ҳатто қонда жойлашган. Замонавий тиббиёт парагонимоз (ўпка), систицеркоз (мия), ехинококкоз (жигар) ва филяриоз (лимфатик томирлар) билан муваффақиятли курашиб келмоқда. Баъзи гижжаларнинг личинкалари қон тизими орқали организм бўйлаб ҳаракатланиб, ҳар қандай аъзога тасодифий бирикиши мумкин. Агар тухумлар кўп бўлса, бутун организмни зарарлаши мумкин.

• ЖССТ маълумотларига кўра, ҳар йили тахминан 3 миллиард одам гижжалар билан зарарланади. Ентеробиоздан 1,2 миллиард, анкилостомоздан 0,9 миллиард, трихоцефалёздан (қилбош гижжадан) 0,7 миллиард одам азият чекади, бу еса расмий статистикадир!
• Йевропа мамлакатларида ҳар учинчи фуқаро танадаги ичак паразитига ега;
• Россияда инсонлар грипп ва паразитлардан тенг миқдорда азият чекади;
• Паразитлар мавжудлигининг жиддий босқичларида бир киши кунига 500 мл қон йўқотади. Шу сабабли ҳолсизлик ва сурункали чарчоқ бошланади;
• Баъзи паразитлар мия, кўз қовоқлари, суяк илигига кириб бориб, у йерда 30 йилгача яшаши мумкин. Масалан, систисерк;
• Аёл аскаридалар кунига 240 000 та тухум қўяди. Доимий қайта зарарланиш одамни биринчи мартаёқ даволанишда тузалиб кетишига йўл қўймайди. Даволашнинг такрорий курслари керак;
• Паразитларнинг ҳаётий фаолияти — заҳар ва токсинлар инсон соғлиғига кунига 24 соат зарар келтиради;
• Баъзи турдаги тасмасимон чувалчанглар 12 метргача узун бўлиши мумкин. Баъзан у инсон ичакларининг тўсилиб қолишига сабаб бўлади;
• Қовоқ уруғлари дориларга мурожаат қилмасдан гижжаларни даволашга ёрдам берадиган кукурбитинларни ўз ичига олади. Болаларга кўпинча гижжа билан зарарланишни олдини олиш учун қовоқ уруғи берилади;
• Ҳар 3 ойда уй ҳайвонларини даволаш керак. Шунда сиз ўзингизни ва болаларингизни паразитлардан ҳимоя қиласиз.
• Ешик дасталарида гижжа тухумлари 6 ойгача сақланиб туриши мумкин;
• Зарарланган ит паразит тухумларини 5 метр радиусда нафас чиқариш йўли билан тарқатади;
• Ошқозон ва ичакда ериб, ҳазм бўлиб кетмаслиги учун, гижжалар ва уларнинг тухумларини ҳимоя учун антиензимлар ишлаб чиқаради;
• Трихинелла тухум қўймайди, у тайёр қуртларни ҳосил қилади. Шунинг учун, лабораторияда ушбу паразит мавжудлигини аниқлаш мумкин емас;
• Зарарланганликни аниқлаш учун енг самарали таҳлил иммуноферментив таҳлилдир. Ахлатни таҳлил қилиш ишончли маълумот бера олмайди.

Хулоса қилиш керакки, гижжа инфекцияларининг мунтазам профилактикаси, ҳатто арзон дорилар билан ҳам, бутун оилани ҳимоя қилишга ёрдам беради. Қўллар ва тананинг гигийенасига масъулиятли бўлинг, истеъмол учун озиқ-овқатни ҳушёрлик билан тайёрланг. Болалар ва чорва ҳайвонларини паразитлар учун доимий текширтириш керак.

(Visited 114 times, 1 visits today)

Ҳомиладорлик даврида томок оғриб қолса нима қилиш керак?

Ҳомиладорлик даврида танада жиддий ўзгаришлар юзага келади, у умумий иммунитетнинг пасайишига сабаб бўлиши мумкин. Шу сабабли, онада стрептококкк ёки стафилококк инфекцияси хавфи юқори бўлади, бу еса кўпинча томок огригига сабаб бўлади.

Инфекцион агентлар ҳомиланинг саломатлигига салбий таъсир кўрсатиши мумкин, шунинг учун даволаниш дарҳол бошланиши керак. Ҳар қандай томокдаги оғриқлар кузатилганда ҳам шифокорга мурожаат етиш керак, чунки ушбу бекгининг сабаблари умумий шамоллашдан кўра анча жиддийроқ бўлиши мумкин. Даволаш жараёнида нафақат самарали, балки ҳомила учун ҳам хавфсиз бўлган дориларни қўллаш мумкин. Ҳомиладорлик пайтида томок огриги учун қуйидаги терапевтик усуллар тавсия етилади:

• Истеъмол содаси ёки ош тузи еритмаси билан томокни чайиш (хона ҳароратидаги 500 мл сувга 1 ош қошиқ);
• Содали ёки мойчечакли дамлама билан билан нафас олиш (ингаляция қилиш) — ўткир аломатлар йўқолгунга қадар кунига 5-6 марта;
• Умумий иммунитетни ошириш учун кўпроқ витамин C сақлаган маҳсулотларни истеъмол қилиш.
• Кўпроқ суюқлик ичиш — бу витаминли ичимликлар ёки асал чой бўлса ундан ҳам яхши бўлади.

Боларларда томок оғриса нима қилиш керак?

Агар чақалоқнинг томоғи оғриётган бўлса, унда педиатрга мурожаат қилиш керак. Ушбу белгининг мавжудлигида, дифтерия ва епидемик паротит (тепки) каби хавфли вирусли касалликларни инкор қилиш жуда муҳимдир. Боланинг томок лимфа тугунлари катталашмаган бўлса ва томокнинг қизариши кучли бўлмаса, касаллик вирус табиатли бўлиши еҳтимоли мавжуд (ЎРВИ).

Вирусли инфекцияларни даволашда асосий вазифа патогеннинг фаолиятини тўхтатишдир. Антивирус препаратлар кўрсатилади. Касалликнинг олдини олиш ва яллиғланишни тўхтатиш учун доривор ўтлар билан ингаляция қилиш ва томокни чайқаш тавсия етилади. Вирусли касалликларда антибиотиклар бутунлай самарасиздир;

Боланинг ёшига ва унинг аҳволига мос келадиган препаратларни фақат малакали шифокор белгилаши мумкин. Касал болага ётоқ режим тавсия етилади — ҳеч бўлмаганда касаллик бошланганидан кейин дастлабки кунларда. Касалликни «оёқа» ўтказиш болалар учун жуда хавфлидир, чунки асоратлар ривожланиши хавфи юқори.

Бемор боланинг иложи борича кўпроқ суюқлик ичишига еътибор беринг — бу бола организмини токсинлардан тозалаш ва сувсизланишни олдини олишга ёрдам беради. Болаларга нордон шарбатлар бериш тавсия етилмайди, чунки улар томокдаги таъсирланиб бўлган шиллиқ қаватини янада таъсирлантиради.

Томокнинг яллиғланишида кўпинча болалар овқат қабул қилишдан бош тортишади, чунки ютинганда оғриқ янада кучаяди. Бундай ҳолатда болани овқат йейишга мажбурламанг — яхшиси томокни таъсирлантирмайдиган овқатлар беринг, масалан бўтқалар, езилган шўрвалар, ёгурт. Овқатни кичик қисмлар билан йейиш тавсия етилади — кам-камдан тез-тез.

(Visited 470 times, 3 visits today)

Организмда гижжа борлигини билиш учун қандай синовдан ўтиш керак?

Гижжа борлигини аниқлашнинг бир неча йўли мавжуд. Поликлиникада сизга сўлак, нажас ва қон таҳлили топшириш тавсия етилади. Юқумли паразитлар билан инфекционист ва паразитологга мурожаат қилинади. Уларга йўлланмани терапевтдан олиш мумкин. Болаларга педиатр томонидан берилади. Уйингизда ўз соғлиғингизга таянган ҳолда ҳулоса чиқаринг.

• Кўпинча орқа чиқарув тешигида қичишиш пайдо бўлиши;
• Тери устида доначалар ва доғларнинг пайдо бўлиши;
• Бош оғриғи, бош айланиши ҳоллари тез-тез учрайди;
• Кутилмаганда тез-тез кўнгил айниши. Заҳарланишсиз қусиш;
• Ичаклар тартибда емас (газлар, оғриқ, ич кетиши, ич қотиши);
• Уйқунинг бузилиши, уйқусизлик;
• Оёқларнинг тўсатдан шишиши;
• Йўтал, бронхит, астматик хуружлар, тери реакцияси каби аллергия;
• Лимфа тугунларининг яллиғланган ёки кенгайганлиги;
• Тезда ўтиб кетадиган оғриқлар;
• Овқатланишлар орасида оғизда аччиқ таъм сезиш;
• Заифлик, маълум сабабларсиз чарчаш;
• Сиз мактабгача ёшдаги болалар билан алоқада бўласиз, сиз болалар муассасаларига ташриф буюрасиз;
• Касалликсиз тана ҳароратининг кўтарилиши;
• Тери ва шиллиқ тўқималар одатдагидан кўра сариқроқ кўриниши;
• Сиз доимий алоқа қилиб турадиган уй ҳайвони мавжудлиги;
• Зўриқиш бўлмаганида ҳам мушаклар ва бўғимларда оғриқ;
• Кечки хуррак отиш ва тишларни ғижирлатиш;
• Охирги бир неча ой ичида сиз қуритилган балиқ, чўчқа гўшти ва бошқа яхши ишлов берилмаган гўшт маҳсулотларини тановул қилганлигингиз;
• Сиз парҳезсиз ва турмуш тарзингизда ҳеч қандай ўзгаришсиз вазн йўқотишингиз;
• Баъзан сабзавот ва меваларни тўғридан-тўғри боғдан ёки дўкондан олиб йейсиз ва уларни қайноқ сув билан ювмайсиз.

Агар сизда гижжа билан касалланиш еҳтимоли мавжуд бўлса, профилактик парвариш қилиш ва даволанишни бошлаш керак. Бу ҳақида қуйида батафсил маълумот олишингиз мумкин.

1. Простатани даволаш уй шароитида